سبیل
سبیل مویی است که بر بالای لب فوقانی می‌روید. موی چانه و گونه ریش نام دارد. در طول تاریخ سبیل نشان بارز مردانگی بوده‌است. سبیل همچنین نشانه ای دینی به شمار می رود. در آیین یارسان، سبیل به عنوان یک نشانۀ مذهبی دارای حرمت است و به ویژه سبیل بلند، یک مرد پیروی یارسان را از غیر یارسان متمایز می کند.
مراحل رشد
نوجوانی دورهٔ آغاز رشد موهای صورت در مردان است و این فرایند از سبیل آغاز می‌شود. اگرچه همانند بسیاری از فرآیندهای بیولوژیک، ممکن است این امر نیز بسته به عوامل ژنتیکی و محیطی تفاوت داشته باشد.
تاریخچه
اگرچه اصلاح صورت، ممکن است به دوران نوسنگی بازگردد، ولی قدیمی‌ترین سندی که بر داشتن سبیل به تنهایی دلالت می‌کند، تصویری از یک سوارکار ایرانی مربوط به ۳۰۰ سال قبل از میلاد مسیح و بر روی فرش پازیریک است.در نقش برجسته‌های باستانی ایران، مادها و پارس‌ها با ریش تصویر شده‌اند و تراشیدن ریش و سبیل برای مردان و همچنین بریدن گیسوی زنان فقط به عنوان یک تنبیه و مجازات انجام می‌شده‌است. با کاهش اهمّیت ریش در دوران ساسانیان، سبیل از ارج و رونق برخوردار گردید. با حملهٔ اعراب به ایران، مجددا مردان به رسم عربان به گذاشتن ریش روی آوردند. در دوره مغول‌ها، ریش موقتا اعتبار خود را از دست داد و سبیل چنگیزی مد شد.در دوره صفویان، شاه اسماعیل یکم به داشتن سبیل‌های دراز مفتخر بوده و با نمایش آنها، قدرت نمایی می‌نموده‌است.شاه عباس کبیر نیز از ریش دل خوشی نداشت و بر اساس فرمانی که ابتدا به دربار ابلاغ و سپس عمومی شد، همه مردان از جمله روحانیون مکلف به تراشیدن ریش خود شدند. شاعری درباری ماده تاریخ این فرمان را به این شکل به نظم درآورده‌است.که بر این اساس، سال این ریش تراشی (تراش مویم به حساب ابجد) ۹۹۷ محاسبه می‌شود. سال عمومی شدن این حکم ۱۰۰۷ بوده‌است. علاقه شاه عباس به سبیل گذاشتن مردان به حدی بود که حقوق و دستمزد سپاهیان، به طول ریش آنان مرتبط شد. بدین ترتیب، سبیل‌های بلند و ازبناگوش آویخته رونق یافت. گاه اضافه حقوق سبیل به مردم ولایتی حواله می‌شد و همین حواله موجب شد اصطلاح «باج سبیل» شکل بگیرد.اگرچه در دوره افشاریه و زندیه، پادشاهان ایران ریش داشته‌اند، ولی در دوره قاجار سبیل مجددا اهمیت خود را بازیافت. در دوره سلطنت ناصرالدینشاه و حکومت کامران میرزا بر تهران، عساکر تهران سبیل‌هایی به اشکال مختلف داشتند.با کاسته شدن اهمیت سبیل، برخی پادشاهان معاصر مانند احمدشاه و محمدرضا پهلوی ریش و یا سبیل نداشتد.
انواع سبیل
در مسابقات جهانی انواع سبیل‌ها به شش دسته گوناگون تقسیم می‌شوند.در سایر ملل، طبقه بندی‌های دیگری برای سبیل وجود دارد. از دیگرسو، برخی از انواع مدل‌های سبیل، وابسته به اشخاص بوده و نام خود را از اولین (یا معروف ترین) صاحب خود گرفته‌اند. سبیل هیتلری، داگلاسی، استالینی و چنگیزی از این نوعند.در ایران انواع سبیل‌های زیر، در دوره‌هایی مد بوده‌است:
سبیل معمولی: که پشت لب بالارا به طور متوسط پوشانده نمره ۴ و کوتاهتر زده می‌شد.
سبیل داش مشدی‌ها و لوطی‌ها: که باید کلفت سرتاسری تا چاک دهان بدون آب خوری بود.
سبیل دراویش: که باید کلفت سرتاسری شارب دار بوده تمام لب بالاو قسمتی از دهان و در بعضی از موارد تمام چاک دهان را بپوشاند به آن سبیل گنده نیز گفته می‌شد.
سبیل پر: تا چاک دهان برای سالمندان وزین که از دو طرف به سمت کنار و سرهایشان رو به پائین شانه زده شود.
سبیل استالینی: شبیه سبیل اعیانی یا سالمندی با کمی آب خور که به تدریج در اثر طرد کمونیست مآبی منسوخ گردید.
سبیل پهلوانی: که آن را هر چه زیادتر کلفت و پر و کشیده ساخته دو طرفش را با پیوند به موهای گونه (پیوند ریش و سبیل) داده به طرف گوش‌ها می‌بردند.
سبیل چخماقی
سبیل کلفت یا پر پشت: که برگشتگی ندارد
سبیل چنگیزی یا قیطانی
سبیل افراشته
سبیل از بنا گوش در رفته
سبیل مگسی
سبیل هیتلری
سبیل داگلاسی (منسوب به داگلاس فیربنکس نخستین بازیگر نقش زورو) که از قد و پهنا کوتاه شده، بالا و بغلشان تراشیده و نازک گردید.
مسابقات بین‌المللی
مسابقات بین‌المللی برای انتخاب عجیب ترین، زیباترین و یا پرپشت‌ترین سبیل‌ها تا سال ۲۰۰۷ بصورت دوسالانه و از آن به بعد همه ساله برگزار می‌شود. شرکت کنندگان در اینگونه مسابقات، «نشان دادن مردانگی» را از دلایل برگزاری این مسابقات می‌دانند. این مسابقات در سه کلاس و چندین گروه مختلف انجام شده و شرکت کنندگان در دسته تخصصی خود با دیگران به رقابت می‌پردازند. نام برندگان این مسابقات در کتاب رکوردهای جهانی گینس ثبت می‌شود. شرکت کنندگان این مسابقات سبیل خود را به شکل‌هایی مانند دروازه شهرها، اسکله‌ها و حتی پل‌ها تزئین می‌کنند.طولانی‌ترین رکورد ثبت شده برای سبیل، متعلق به فردی در هندوستان است که در سال ۲۰۰۴ ثبت شده‌است. او با کوتاه نکردن سبیل خود به مدت ۲۲ سال، موفق شد به رکورد عجیب سه متر و هشتاد سانتیمتر دست پیدا کند. این رکورد در کتاب رکوردهای کینس نیز ثبت شده‌است.
فرهنگ و هنر
فیلم ایرانی سبیل مردونه با مضمون سبیل ساخته شده‌است.در زبان فارسی اصطلاحات و ضرب المثل‌هایی با مضمون مشابه وجود دارد.
سبیل کسی را دود دادن
تار سبیل گرو گذاشتن
از ریش به سبیل پیوند زدن
سبیل کسی را چرب کردن
آویزان شدن سبیل
زیر سبیلی رد کردند
اهمیت دینی سبیل
در اسلام داشتن سبیل بلند عملی ناپسند و ناشایست دانسته شده است. در مقابل، گذاشتن ریش به عنوان نشانه ای اسلامی مورد تأکید قرار گرفته شده است. از پیامبر اسلام نقل شده است:سبیلتان را بلند نگه ندارید، زیرا شیطان آنجا را جایگاه خود قرار می دهد و در آنجا مخفی می شود.در آیین یارسان، سبیل به عنوان نشانه ای دینی برای مرد یارسان، به شدت مورد تأکید واقع شده و بر آن توصیه شده است. چنانچه در این آیین تراشیدن و زدن سبیل گناهی بزرگ محسوب و موجب خروج از دین می شود
خودسوزی‌های اعتراضی
در ماه خرداد سال ۱۳۹۲ هجری خورشیدی، سبیل یک زندانی یارسانی به نام کیومرث تمتاک در زندان همدان به زور تراشیده شد. این اقدام، توهین به آداب و رسوم پیروان این کیش به شمار می‌رود. پس از این واقعه، یکی از جوانان یارسانی همدان به نام حسن رضوی، به نشانه اعتراض در مقابل فرمانداری همدان اقدام به خودسوزی کرد که بر اثر شدت جراحات ناشی از سوختگی چندین روز بعد در بیمارستان درگذشت.
در بامداد چهاردهم خرداد (چهارم ژوئن) همان سال، یکی دیگر از پیروان یارسان به نام نیکمرد طاهری در برابر دوربین، خود را آتش زد و ساعتی بعد جان باخت.
در پی این خودسوزی‌ها و رفتارهای توهین‌آمیز عده‌ای از پیروان آیین یارسان تجمع اعتراضی برگزار کردند. آن ها در سخنان‌شان تاکید کردند که خواسته‌هایشان سیاسی نیست و تنها خواهان ملاقات با مسئولان برای مذاکره در جهت جلوگیری از رفتارهای توهین آمیز با پیروان یارسان و نقض حقوق‌شان‌اند.
در بامداد شنبه پنجم مرداد (۲۷ ژوئیه) همان سال، یکی دیگر از پیروان کیش یارسان به نام محمد قنبری در نزدیکی مجلس شورای اسلامی ایران اقدام به خودسوزی کرد.
keywords : آریان بی سی،سایت آریان بی سی،مقاله اینترنتی
سبیل مویی است که بر بالای لب فوقانی می‌روید. موی چانه و گونه ریش نام دارد. در طول تاریخ سبیل نشان بارز مردانگی بوده‌است. سبیل همچنین نشانه ای دینی به شمار می رود. در آیین یارسان، سبیل به عنوان یک نشانۀ مذهبی دارای حرمت است و به ویژه سبیل بلند، یک مرد پیروی یارسان را از غیر یارسان متمایز می کند.
مراحل رشد
نوجوانی دورهٔ آغاز رشد موهای صورت در مردان است و این فرایند از سبیل آغاز می‌شود. اگرچه همانند بسیاری از فرآیندهای بیولوژیک، ممکن است این امر نیز بسته به عوامل ژنتیکی و محیطی تفاوت داشته باشد.
تاریخچه
اگرچه اصلاح صورت، ممکن است به دوران نوسنگی بازگردد، ولی قدیمی‌ترین سندی که بر داشتن سبیل به تنهایی دلالت می‌کند، تصویری از یک سوارکار ایرانی مربوط به ۳۰۰ سال قبل از میلاد مسیح و بر روی فرش پازیریک است.در نقش برجسته‌های باستانی ایران، مادها و پارس‌ها با ریش تصویر شده‌اند و تراشیدن ریش و سبیل برای مردان و همچنین بریدن گیسوی زنان فقط به عنوان یک تنبیه و مجازات انجام می‌شده‌است. با کاهش اهمّیت ریش در دوران ساسانیان، سبیل از ارج و رونق برخوردار گردید. با حملهٔ اعراب به ایران، مجددا مردان به رسم عربان به گذاشتن ریش روی آوردند. در دوره مغول‌ها، ریش موقتا اعتبار خود را از دست داد و سبیل چنگیزی مد شد.در دوره صفویان، شاه اسماعیل یکم به داشتن سبیل‌های دراز مفتخر بوده و با نمایش آنها، قدرت نمایی می‌نموده‌است.شاه عباس کبیر نیز از ریش دل خوشی نداشت و بر اساس فرمانی که ابتدا به دربار ابلاغ و سپس عمومی شد، همه مردان از جمله روحانیون مکلف به تراشیدن ریش خود شدند. شاعری درباری ماده تاریخ این فرمان را به این شکل به نظم درآورده‌است.که بر این اساس، سال این ریش تراشی (تراش مویم به حساب ابجد) ۹۹۷ محاسبه می‌شود. سال عمومی شدن این حکم ۱۰۰۷ بوده‌است. علاقه شاه عباس به سبیل گذاشتن مردان به حدی بود که حقوق و دستمزد سپاهیان، به طول ریش آنان مرتبط شد. بدین ترتیب، سبیل‌های بلند و ازبناگوش آویخته رونق یافت. گاه اضافه حقوق سبیل به مردم ولایتی حواله می‌شد و همین حواله موجب شد اصطلاح «باج سبیل» شکل بگیرد.اگرچه در دوره افشاریه و زندیه، پادشاهان ایران ریش داشته‌اند، ولی در دوره قاجار سبیل مجددا اهمیت خود را بازیافت. در دوره سلطنت ناصرالدینشاه و حکومت کامران میرزا بر تهران، عساکر تهران سبیل‌هایی به اشکال مختلف داشتند.با کاسته شدن اهمیت سبیل، برخی پادشاهان معاصر مانند احمدشاه و محمدرضا پهلوی ریش و یا سبیل نداشتد.
انواع سبیل
در مسابقات جهانی انواع سبیل‌ها به شش دسته گوناگون تقسیم می‌شوند.در سایر ملل، طبقه بندی‌های دیگری برای سبیل وجود دارد. از دیگرسو، برخی از انواع مدل‌های سبیل، وابسته به اشخاص بوده و نام خود را از اولین (یا معروف ترین) صاحب خود گرفته‌اند. سبیل هیتلری، داگلاسی، استالینی و چنگیزی از این نوعند.در ایران انواع سبیل‌های زیر، در دوره‌هایی مد بوده‌است:
سبیل معمولی: که پشت لب بالارا به طور متوسط پوشانده نمره ۴ و کوتاهتر زده می‌شد.
سبیل داش مشدی‌ها و لوطی‌ها: که باید کلفت سرتاسری تا چاک دهان بدون آب خوری بود.
سبیل دراویش: که باید کلفت سرتاسری شارب دار بوده تمام لب بالاو قسمتی از دهان و در بعضی از موارد تمام چاک دهان را بپوشاند به آن سبیل گنده نیز گفته می‌شد.
سبیل پر: تا چاک دهان برای سالمندان وزین که از دو طرف به سمت کنار و سرهایشان رو به پائین شانه زده شود.
سبیل استالینی: شبیه سبیل اعیانی یا سالمندی با کمی آب خور که به تدریج در اثر طرد کمونیست مآبی منسوخ گردید.
سبیل پهلوانی: که آن را هر چه زیادتر کلفت و پر و کشیده ساخته دو طرفش را با پیوند به موهای گونه (پیوند ریش و سبیل) داده به طرف گوش‌ها می‌بردند.
سبیل چخماقی
سبیل کلفت یا پر پشت: که برگشتگی ندارد
سبیل چنگیزی یا قیطانی
سبیل افراشته
سبیل از بنا گوش در رفته
سبیل مگسی
سبیل هیتلری
سبیل داگلاسی (منسوب به داگلاس فیربنکس نخستین بازیگر نقش زورو) که از قد و پهنا کوتاه شده، بالا و بغلشان تراشیده و نازک گردید.
مسابقات بین‌المللی
مسابقات بین‌المللی برای انتخاب عجیب ترین، زیباترین و یا پرپشت‌ترین سبیل‌ها تا سال ۲۰۰۷ بصورت دوسالانه و از آن به بعد همه ساله برگزار می‌شود. شرکت کنندگان در اینگونه مسابقات، «نشان دادن مردانگی» را از دلایل برگزاری این مسابقات می‌دانند. این مسابقات در سه کلاس و چندین گروه مختلف انجام شده و شرکت کنندگان در دسته تخصصی خود با دیگران به رقابت می‌پردازند. نام برندگان این مسابقات در کتاب رکوردهای جهانی گینس ثبت می‌شود. شرکت کنندگان این مسابقات سبیل خود را به شکل‌هایی مانند دروازه شهرها، اسکله‌ها و حتی پل‌ها تزئین می‌کنند.طولانی‌ترین رکورد ثبت شده برای سبیل، متعلق به فردی در هندوستان است که در سال ۲۰۰۴ ثبت شده‌است. او با کوتاه نکردن سبیل خود به مدت ۲۲ سال، موفق شد به رکورد عجیب سه متر و هشتاد سانتیمتر دست پیدا کند. این رکورد در کتاب رکوردهای کینس نیز ثبت شده‌است.
فرهنگ و هنر
فیلم ایرانی سبیل مردونه با مضمون سبیل ساخته شده‌است.در زبان فارسی اصطلاحات و ضرب المثل‌هایی با مضمون مشابه وجود دارد.
سبیل کسی را دود دادن
تار سبیل گرو گذاشتن
از ریش به سبیل پیوند زدن
سبیل کسی را چرب کردن
آویزان شدن سبیل
زیر سبیلی رد کردند
اهمیت دینی سبیل
در اسلام داشتن سبیل بلند عملی ناپسند و ناشایست دانسته شده است. در مقابل، گذاشتن ریش به عنوان نشانه ای اسلامی مورد تأکید قرار گرفته شده است. از پیامبر اسلام نقل شده است:سبیلتان را بلند نگه ندارید، زیرا شیطان آنجا را جایگاه خود قرار می دهد و در آنجا مخفی می شود.در آیین یارسان، سبیل به عنوان نشانه ای دینی برای مرد یارسان، به شدت مورد تأکید واقع شده و بر آن توصیه شده است. چنانچه در این آیین تراشیدن و زدن سبیل گناهی بزرگ محسوب و موجب خروج از دین می شود
خودسوزی‌های اعتراضی
در ماه خرداد سال ۱۳۹۲ هجری خورشیدی، سبیل یک زندانی یارسانی به نام کیومرث تمتاک در زندان همدان به زور تراشیده شد. این اقدام، توهین به آداب و رسوم پیروان این کیش به شمار می‌رود. پس از این واقعه، یکی از جوانان یارسانی همدان به نام حسن رضوی، به نشانه اعتراض در مقابل فرمانداری همدان اقدام به خودسوزی کرد که بر اثر شدت جراحات ناشی از سوختگی چندین روز بعد در بیمارستان درگذشت.
در بامداد چهاردهم خرداد (چهارم ژوئن) همان سال، یکی دیگر از پیروان یارسان به نام نیکمرد طاهری در برابر دوربین، خود را آتش زد و ساعتی بعد جان باخت.
در پی این خودسوزی‌ها و رفتارهای توهین‌آمیز عده‌ای از پیروان آیین یارسان تجمع اعتراضی برگزار کردند. آن ها در سخنان‌شان تاکید کردند که خواسته‌هایشان سیاسی نیست و تنها خواهان ملاقات با مسئولان برای مذاکره در جهت جلوگیری از رفتارهای توهین آمیز با پیروان یارسان و نقض حقوق‌شان‌اند.
در بامداد شنبه پنجم مرداد (۲۷ ژوئیه) همان سال، یکی دیگر از پیروان کیش یارسان به نام محمد قنبری در نزدیکی مجلس شورای اسلامی ایران اقدام به خودسوزی کرد.
keywords : آریان بی سی،سایت آریان بی سی،مقاله اینترنتی
